Hoe meer je verdient, hoe duurder de spullen zijn die je hebt.’ Dat zegt een woordvoerder van budgetvoorlichtingsorganisatie Nibud tegenover Nu.nl.[1] Een simpele stelling, die overigens ook juist is: volgens het CBS geven huishoudens met de hoogste inkomens 2,5 keer zo veel uit als huishoudens met de laagste inkomens (in 2015 gaat het om gemiddeld 4.275 euro per maand versus 1.675 euro per maand).[2]

De stelling lijkt verder ook geen opzien te baren: géén van de 66 reacties gaat erop in. Kennelijk vinden wij dit verschijnsel vanzelfsprekend.

Maar is dat wel terecht?

Een haast ongemerkt gemaakte keuze

Zonder de term te noemen, beschrijft deze woordvoerder van Nibud met haar stelling het fenomeen ‘lifestyle inflation’: hoe meer je verdient, hoe meer je uitgeeft. In hun boek Managerial Economics stellen Geetika c.s. dat dit verschijnsel zich vooral voordoet in de leeftijdsgroep midden 20 tot begin 30 jaar.

Door lifestyle inflation stijgen uitgaven veelal met maar liefst 15 tot 20% per jaar

Want: deze groep is jong, heeft doorgaans relatief weinig verantwoordelijkheden en maakt vaak carrièrestappen, met bijbehorende inkomenssprongen. Hoewel salarisverhogingen fors kunnen zijn, is de lifestyle inflation echter (op termijn) niet bij te benen: de uitgaven zouden namelijk doorgaans met maar liefst 15 tot 20 procent per jaar toenemen. Maar ‘increase in expenses is hardly noticed by these people and has a contagious effect on others,’ aldus Geetika c.s.

Zonder ‘sound long term financial planning’, is deze situatie dan ook uiteindelijk onhoudbaar.[3]

Dit alles klinkt allesbehalve rationeel: haast ongemerkt rijzen je uitgaven de pan uit, het heeft een hoog ‘keeping up with the Joneses-gehalte, en — wellicht het allerergste — deze levensstijl is zonder gedegen financiële planning op termijn überhaupt niet houdbaar.

En toch, toch vinden wij dit ‘normaal’.

Géén doel, maar een middel

Is dit het resultaat van de manier waarop wij onze huidige maatschappij hebben ingericht?

Historicus en econoom Robert Skidelsky meent dat we te ver zijn doorgeslagen in het nastreven van economische groei: ‘Economic growth shouldn’t be the main object. We should consume enough to lead a good life.’[4] In de ogen van Robert Skidelsky en zoon Edward Skidelsky, filosoof, is geld dan ook een middel, en géén doel: ‘the pursuit of money as an end in itself is bad not just because it is detrimental to happiness or the environment (though it may be both these things) but because it is absurd.’[5]

To say that my purpose in life is to make more and more money is as insane as saying my purpose in eating is to get fatter and fatter.”

Robert & Edward Skidelsky

En waarom de Skidelskys dat absurd vinden, weten zij beeldend in één zin te vatten: ‘To say that my purpose in life is to make more and more money is as insane as saying my purpose in eating is to get fatter and fatter.’ Maar wij lijken niet in staat te zijn om te zeggen: ‘genoeg is genoeg’, aldus de Skidelskys.[6]

Want ja, hoe meer je nu eenmaal verdient, hoe duurder de spullen zijn die je hebt.

Keurig meehollen in de ratrace

En zo blijven we keurig meehollen in de ratrace: geld verdienen, geld uitgeven, harder werken, meer geld verdienen (althans, als je het hebt getroffen), meer uitgeven, om uiteindelijk nóg weer harder te werken, nóg meer te verdienen en nóg meer uit te geven.

Dit alles zonder zicht op een einde, want een uiteindelijk doel lijken we niet voor ogen te hebben. Wat dat doel is, en wat ‘genoeg’ is, zal ongetwijfeld voor elk van ons verschillend zijn.

Maar of meer verdienen resulteert in duurdere spullen, is een keuze. Een keuze die, als we Geetika c.s. mogen geloven, haast ongemerkt wordt gemaakt.

En als je (meer) grip op je financiële situatie wilt hebben, dan is het wellicht de moeite waard om eens stil te staan bij de vanzelfsprekendheid van die keuze.

[1] Goed met geld: Velen hebben grotere buffer door corona, maar is het genoeg?, NU.nl, DPG Media Digital B.V., 21/12/2020.

[2] Uitgaven en consumenten­vertrouwen, in: Welvaart in Nederland 2019, CBS.

[3] Geetika, Piyali Ghosh, Purba Roy Chowdhury, Managerial Economics, Third Edition (Mc Graw Hill India, 2018).

[4] Witter: Robert Skidelsky, Robert Skidelsky, 12/1/2014.

[5] Robert Skidelsky en Edward Skidelsky, How Much is Enough?: The Love of Money, and the Case for a Good Life. (Londen: Penguin, 2012), Preface to the paperback edition.

[6] Robert Skidelsky en Edward Skidelsky, Enough is enough of the age of consumption, 4/7/2012.