Vroeger zeiden jouw ouders misschien nog wel eens tegen je dat geld niet aan bomen groeit. Of: ‘Het geld groeit niet op mijn rug!’ Vandaag de dag is de kans groter dat je (al dan niet herhaaldelijk) tegen je kind hebt gezegd: ‘Nee, geld komt niet uit de muur’. Het is ook wel een lastig concept, geld. En al helemaal digitaal geld.

 

Veel ouders geven hun kinderen dan ook zakgeld om ze te leren wat de waarde van geld is en hoe je ermee moet omgaan.

Maar moet je je kind dan klusjes laten doen voor zakgeld, om hem ervan te laten doordringen dat geld écht niet uit de muur komt?

Twee kampen

In zakenblad Forbes noemt financial planner Liz Frazier dit ‘the great allowance debate’: moet je je kind klusjes laten doen in ruil voor zakgeld, of juist niet? Voor beide standpunten valt wat te zeggen, en beide worden ook door financial professionals gesteund volgens Frazier.

Zakgeld als ‘loon’

Pro’s:

  • Je kind leert dat je moet werken voor je geld
  • Het helpt je kind keuzes te maken en je kind leert dat die keuzes gevolgen hebben

Cons:

  • Het huishouden lijkt zo geen (mede)verantwoordelijkheid te zijn, maar een keuze
  • Het geeft je kind mogelijk de ruimte om met je in onderhandeling te gaan

Het ene kamp

Het ene kamp meent: doet je kind klusjes, dan betaal je je kind daarvoor. Doet je kind de klusjes niet? Dan krijgt hij ook niets.

De 2 belangrijke lessen die deze aanpak leert:

  1. je kind leert dat je moet werken voor je geld;
  2. het helpt je kind keuzes te maken en dat die keuzes gevolgen hebben.

Dus heeft zoonlief even geen zin om de afwas te doen? Prima, maar dan heb je ook geen geld om die nieuwe videogame te kopen.

Deze aanpak heeft — zoals bijna altijd — ook een nadeel: (helpen bij) het huishouden lijkt zo geen (mede)verantwoordelijkheid te zijn, maar een keuze.[1] Het Hongkongse Investor and Financial Education Council (IFEC) wijst ook op een ander mogelijk gevolg: je kind gaat in onderhandeling met je.[2] Daar zitten de meeste moeders niet op te wachten. 

Het andere kamp

Het andere kamp koppelt zakgeld volledig los van klusjes: je kind krijgt zakgeld, ‘no matter what’. Los daarvan moet hij helpen bij het huishouden, simpelweg omdat hij deel uitmaakt van jullie gezin.

Deze aanpak heeft 2 voordelen:

  1. Je kind zo hoe dan ook over geld om mee te oefenen. Je geeft je kind immers zakgeld om ermee te leren omgaan;
  2. Je leert je kind dat hij verantwoordelijkheden heeft binnen een huishouden. Jij wordt zelf ook niet betaald voor het huishouden doen (was het maar waar).

Zakgeld als ‘free lunch’

Pro’s:

  • Je kind beschikt zo hoe dan ook over geld om mee te oefenen
  • Je leert je kind dat hij verantwoordelijkheden heeft binnen jullie huishouden

Cons:

  • Mogelijk gaat je kind denken dat hij gewoon geld hoort te krijgen
  • Je kind krijgt zo niet de mogelijkheid de waarde van hard werken te leren

    Maar critici wijzen erop dat je kind zo mogelijk gaat denken dat hij gewoon geld hoort te krijgen. Bovendien: hoe kan je kind zo de waarde van hard werken leren?

    De gulden middenweg

    Gelukkig is er volgens Frazier ook een tussenweg, die ‘the best of both worlds’ zou zijn: je kind krijgt een bepaald bedrag aan zakgeld, zonder enige tegenprestaties. Huishoudelijke taken als speelgoed opruimen moeten gewoon gedaan worden.

    Geef je kind dan de mogelijkheid een extra zakcentje te verdienen door andere klusjes te doen, bijvoorbeeld ramen lappen.[3]

    Welke aanpak wordt dan aanbevolen?

    Uiteenlopende meningen

    Frazier zelf is een voorstander van de hybride aanpak.[4]

    Het door de Australische overheid gesteunde Raising Children Network (RCN) meent dat er wat dit onderwerp betreft, geen goed of fout antwoord is.[5] Ook het Financial Consumer Agency of Canada (FCAC) kiest geen kant en legt enkel uit dat er 2 smaken bestaan. ‘Decide which option is best for your family’, aldus het FCAC.[6]

    Anderen nemen wél een standpunt in. Budgetberatung Schweiz bijvoorbeeld vindt dat thuis helpen gewoon hoort. Maar: voor grotere klussen zoals het gras maaien of de auto wassen zouden prima kunnen worden beloond met een ‘bonus’.[7]

    Het Hongkongse IFEC stelt dat kinderen financieel belonen voor huishoudelijke taken op de lange termijn ‘niet goed werkt’. Kinderen zouden moeten leren verantwoordelijk te zijn en hun taken goed te volbrengen, ook zonder financiële prikkels. Maar of IFEC ook een zakcentje voor grote klusjes bezwaarlijk vindt, wordt in het midden gelaten.[8]

    In Nederland en Vlaanderen wordt aangeraden om extraatjes voor grotere klussen (zoals de auto wassen) géén zakgeld te noemen

    En wat vindt ons eigen Nibud?

    ‘Hou in gedachten dat zakgeld geen loon is (…)’, lezen we op de website van het Nibud.[9] Dat klinkt als de ‘je geeft zakgeld, no matter what’ aanpak. Geld geven voor klusjes is dus not done, zou je kunnen denken.

    Maar op haar scholierensite schrijft het Nibud dat jongeren (bijvoorbeeld) de auto van hun vader kunnen wassen om aan meer geld te komen.[10] Blijkbaar vindt het Nibud dit soort betaalde klusjes op zichzelf niet bezwaarlijk, als je het maar niet onder de noemer ‘zakgeld’ schaart.

    Een financieel deskundige van het Nibud zegt tegen Nu.nl hier dan ook uitdrukkelijk over: ‘Zakgeld moet je nooit gebruiken als middel om te belonen of straffen (…). Een extraatje als beloning voor een goed rapport of voor een uitgevoerd klusje kan natuurlijk wel.’[11]

    Groeimee.be (een officiële website van de Vlaamse overheid) is duidelijker over dit punt. Onze zuiderburen raden eveneens af om zakgeld te koppelen aan huishoudelijke taken. En wat nu als je een extraatje wilt geven voor grotere klusjes? ‘Noem het dan geen zakgeld, maar karweigeld,’ zo adviseert Groeimee.be.[12]

    Nu zou je in Nederland waarschijnlijk niet zo gauw ‘karweigeld’ zeggen, maar een ‘extraatje’ of een ‘(extra) zakcentje’ klinkt de gemiddelde Nederlander vermoedelijk niet vreemd in de oren.

    Niet zo zwart-wit

    Zakgeld geven voor huishoudelijke klusjes blijkt een controversiële kwestie te zijn in opvoedland. Voorstanders vinden dat je je kind zo leert dat je moet werken voor je geld. Maar tegenstanders wijzen erop dat je zo de indruk kunt wekken bij je kind dat thuis meehelpen een keuze is, en niet een verantwoordelijkheid.

    Gelukkig is er ook een middenweg: geef zakgeld with no strings attached, en biedt je kind de kans om een extra zakcentje te verdienen met grotere klusjes die (naar jouw mening) ‘buiten zijn verantwoordelijkheid’ vallen. Vaker genoemde voorbeelden zijn het gras maaien en de auto wassen. Let er dan wél op dat je dat extraatje géén zakgelgeld noemt. In Nederland en Vlaanderen wordt deze aanpak geadviseerd.

    Maar zoals altijd: alleen jij als moeder weet wat het beste werkt voor jouw gezin.

    [1] Liz Frazier, How To Start Your Child On An Allowance Program, Forbes Media LLC, 6/9/2018.

    [2] Pocket money: children and teenagers, Raising Children Network (Australia) Limited; How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council.

    [3] Liz Frazier, How To Start Your Child On An Allowance Program, Forbes Media LLC, 6/9/2018.

    [4] Zie ook: Alex Apatoff, When Should I Give My Kids an Allowance – and How Should They Earn it?, People, Meredith Corporation, 3/6/2019.

    [5] Pocket money: children and teenagers, Raising Children Network (Australia) Limited.

    [6] Giving children an allowance, Financial Consumer Agency of Canada, Canada.ca, 16/11/2017.

    [7] Ursula Grimm, Taschengeld für Kinder, Jugendliche und Erwachsene, Budgetberatung Schweiz (2013), p.2.

    [8] 5 common mistakes about pocket money, Investor and Financial Education Council, 16/10/2019.

    [9] Financiële opvoedwijzer (infographic), Nibud (2019); Zakgeld: hoeveel geef je?, Nibud.

    [10] Meer geld? Ja graag!, Nibud.

    [11] Dit moet je wel/niet doen als je je kind zakgeld geeft, Nu.nl, DPG Media Digital B.V., 8/1/2019.

    [12] Zakgeld, Groeimee.be, EXPOO en Opgroeien.