Wat je met geld kunt doen
Keuzes maken hoort immers bij het leven, ook — of misschien wel juist — als het op geld aankomt. Welke 4 keuzes kunnen kinderen maken met hun (zak)geld?:- Sparen (‘save’)
- Uitgeven (‘spend’)
- Geven/delen (‘give’/’share’)
- Investeren/beleggen (‘invest’)
Deze vierdeling van geldkeuzes wordt vaker gehanteerd bij financiële opvoeding.[3]
Ook wordt de driedeling ‘sparen’, ‘uitgeven’ en ‘geven’ toegepast, dus zonder ‘beleggen’.[4] Deze driedeling is wellicht gemakkelijker te begrijpen voor jonge kinderen.
4 jar method
Een manier om je kinderen te leren over deze 4 keuzes die ze kunnen maken met geld, is met behulp van de ‘four jar method’. Het zakgeld wordt dan onderverdeeld over 4 potjes, die elk staan voor 1 van de 4 keuzes. Zo leert je kind elke euro die hij heeft een bestemming te geven. Bijkomend voordeel: je kind kan zo oefenen met rekenen.[5]
Je kunt je kind de volledige vrijheid geven zijn zakgeld over de potjes te verdelen, om hem zo ‘a “real-world” experience’ te geven.[6] Dit geeft hem ook de ruimte om fouten te maken, wat waardevolle lessen kan opleveren.[7]
Anderen stellen voor een vaste verdeling aan te houden, bijvoorbeeld:
- sparen (30%)
- uitgeven (30%)
- geven (10%)
- investeren (30%)[8]
Als je ‘investeren/beleggen’ achterwege laat, dan zou je het zakgeld in gelijke delen over de 3 potjes kunnen verdelen.[9]
Potje 1: sparen
Sparen is het geld opzij zetten voor later. Volgens Michigan State University Extension hebben kinderen/jongeren vaak wel gehoord dat het belangrijk is om te sparen, maar niet altijd waarom ze moeten sparen.[10]
Je kunt het belang van sparen concreter maken door je kind er een spaardoel aan te laten verbinden, zoals een treinset of een video game. Ook kun je een incentive verbinden aan sparen, door rente te betalen over het gespaarde bedrag.[11]
Met wat oudere kinderen kun je ook samen een spaarplan maken:
- Wat is het is spaardoel en wat kost dat?
- Als je kind al heeft gespaard: hoeveel moet er nog bij?
- Wat zijn de verwachte inkomsten? Denk aan zakgeld, maar ook extra inkomsten door bijvoorbeeld klusjes te doen.
- Reken samen uit na hoeveel tijd het spaardoel kan worden bereikt.[12]
De waardevolle lessen: budgetteren en geduld is een schone zaak.[13]
Potje 2: uitgeven
‘Uitgeven’ is de geldkeuze die waarschijnlijk het meeste tot de verbeelding spreekt: geld gebruiken om producten of diensten te kopen. Kinderen begrijpen vaak al gauw dat je geld kunt gebruiken om iets te kopen, bijvoorbeeld speelgoed of boodschappen.
Dit potje kan je kind motiveren om verstandig geld uit te geven. Je kunt je kind leren hoe je de kwaliteit en prijs van vergelijkbare producten kunt vergelijken.[14] En: op=op, dus je kind leert dat hij keuzes moet maken: als hij die puzzel koopt, kan hij niet meer dat autootje kopen.
De waardevolle lessen: verstandig geld uitgeven en een euro kun je maar 1 keer uitgeven: op=op.[15]
Potje 3: geven/delen
‘Geven/delen’ is de keuze om geld te gebruiken om een ander te helpen.[16]
Om de impact concreter te maken, kun je een goed doel kiezen dat dichter bij de belevingswereld van je kind staat. Bijvoorbeeld: Stichting Jarige Job of Stichting Kinderarmoede. Of selecteer een goed doel dat aansluit bij de interesses van je kind. Met oudere kinderen kun je ook het goede doel samen uitkiezen.
De waardevolle lessen: ‘the joy of giving’, de waarde van geld in situaties dat je het niet hebt en compassie.[17]
Potje 4: investeren/beleggen
Tot slot kan je ervoor kiezen om je geld te investeren, i.e. geld gebruiken met het doel om meer geld te verdienen. Zelfs voor volwassenen kan investeren ingewikkeld zijn, laat staan voor kinderen.
Deze laatste geldkeuze is wellicht relevanter voor oudere kinderen. Zo kun je een lange termijnhorizon stimuleren, het concept van samengestelde interest introduceren en laten ervaren dat investeren risico’s behelst: je kunt ook geld verliezen.
Deze onderwerpen kun je uitleggen zonder daadwerkelijk te investeren/beleggen. Je zou bijvoorbeeld de inleg zelf gedeeltelijk kunnen matchen door het met een percentage te verhogen.[18]
Het concept van beleggen zou je bijvoorbeeld kunnen uitleggen door een deel van het zakgeld (al dan niet fictief) te beleggen in aandelen van bedrijven die je kind kent, bijvoorbeeld KLM of Disney. ‘Buy and hold’ is dan het devies, en volg de waarde van het aandeel.
De waardevolle lessen: hoe samengestelde rente werkt en de risico’s die investeren/beleggen met zich brengt.[19]
[1] Annette Groen en Dörthe Kunkel, Nibud Kinderonderzoek 2018. Onderzoek naar basisschoolkinderen en hun geldzaken, Nibud (2019), p. 4.
[2] Anna van der Schors en Nina Stierman, Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene, Nibud (2016), p. 8.
[3] Zie bijvoorbeeld: Sara Keinath, Save, spend, share, invest: Four ways to use your money — Part 1, Michigan State University Extension, 2/8/2017; Spend, Save, Invest, or Donate (3-5), Learning to Give.
[4] Zie bijvoorbeeld: Scott Arnold, THREE JARS: TEACH YOUR CHILDREN LIFE LESSONS ABOUT MONEY, Sullivan Financial Planning, 24/9/2018.
[5] Scott Arnold, THE THREE JARS: BENEFITS & LESSONS LEARNED, Sullivan Financial Planning, 30/9/2018.
[6] Sara Lindberg, This simple exercise can teach your kids how to be smart with money, The Week Publications Inc., 28/9/2017.
[7] HELPING CHILDREN BUILD FINANCIAL SKILLS, Wintrust Investments, LLC.
[8] Zie bijvoorbeeld: Simon Gibson, BLOG: International Day of Education – The ‘four pots’ technique for children, Yourmoney.com, AE3 Media Ltd., 25/1/2021.
[9] Zie bijvoorbeeld: Raising Financially Responsible Kids, Callan Capital, 30/12/2019.
[10] Sara Keinath, Save, spend, share, invest: Four ways to use your money — Part 1, Michigan State University Extension, 2/8/2017.
[11] Sara Lindberg, This simple exercise can teach your kids how to be smart with money, The Week Publications Inc., 28/9/2017.
[12] Leer uw kind sparen, Nibud.
[13] Simon Gibson, BLOG: International Day of Education – The ‘four pots’ technique for children, Yourmoney.com, AE3 Media Ltd., 25/1/2021.
[14] HELPING CHILDREN BUILD FINANCIAL SKILLS, Wintrust Investments, LLC.
[15] Vergelijk: Financiële opvoedwijzer (infographic), Nibud (2019).
[16] Sara Keinath, Save, spend, share, invest: Four ways to use your money — Part 3, Michigan State University Extension, 3/8/2017.
[17] Simon Gibson, BLOG: International Day of Education – The ‘four pots’ technique for children, Yourmoney.com, AE3 Media Ltd., 25/1/2021.
[18] Sara Lindberg, This simple exercise can teach your kids how to be smart with money, The Week Publications Inc., 28/9/2017.
[19] Sara Keinath, Save, spend, share, invest: Four ways to use your money — Part 4, Michigan State University Extension, 3/8/2017; Simon Gibson, BLOG: International Day of Education – The ‘four pots’ technique for children, Yourmoney.com, AE3 Media Ltd., 25/1/2021; Barbara Booth, It’s not just about saving. Teach your teen to invest now to set them up for a financially healthy life, CNBC LLC, 31/1/2020.
