Ineens is je kind 4. Voor de zoveelste keer blijkt de helft van de kleurstiften uitgedroogd te zijn (want de doppen verdwijnen altijd onder de bank), of de stiftpunten zijn niet meer wat ze geweest zijn (want ze zijn volledig ingedrukt of anderszins toegetakeld). Zonder blikken of blozen wijst je kleuter je erop dat jij daarom ‘gewoon’ nieuwe kleurstiften kunt ‘halen’ bij de winkel.
Ja. ‘Gewoon halen’. Dat zei hij echt. Zijn nadere toelichting (op jouw verzoek): ‘Als je naar de winkel gaat, dan pak je toch gewoon kleurstiften en neem je die mee naar huis.’ Hij zei nog net geen: ‘Hoe moeilijk is dat?’
Ah, ok. Het hele koopproces en — nóg belangrijker — het concept van geld, dat zit er blijkbaar nog niet in. Misschien kun je dat ook nog niet verwachten van een kind van net 4.
In het kort
- Wanneer beginnen met zakgeld? ‘Vroeg!’, zo luidt het advies in binnen- en buitenland. De bandbreedte van de adviesleeftijden: tussen de 4 à 5 t/m 6 à 7 jaar oud. Ons eigen Nibud zegt: vanaf 6 jaar oud.
- Hoeveel zakgeld? Hiervoor kun je prima de 2 zakgeldtabellen van het Nibud erbij pakken (die vind je ook hier), maar maak je niet al te druk om het bedrag.
- Hoe vaak? Het belangrijkste is dat je consequent bent: geef steeds hetzelfde bedrag én regelmatig, dus bijvoorbeeld wekelijks (kinderen op de basisschool) of maandelijks (vanaf de middelbare school).
Maar het hele voorval herinnert je er wel aan dat financiële educatie ook bij de opvoeding hoort.
De meeste ouders geven hun kroost daarom zakgeld.
Maar wanneer is het eigenlijk tijd om daarmee te beginnen, en…. hoeveel en hoe vaak geef je dan zakgeld?
No Peanut Butter heeft het daarom voor jou uitgezocht. En zakgeld wordt niet alleen in Nederland gegeven. Alle reden om niet alleen te kijken naar de aanbevelingen van ons eigen vertrouwde Nibud, maar ook naar wat in andere landen wordt geadviseerd.
Het antwoord op deze 3 zakgeldvragen (i.e. vanaf wanneer, hoeveel en hoe vaak?) lees je hieronder:
Vraag 1: vanaf welke leeftijd geef je zakgeld?
Het Nibud geeft een duidelijk antwoord op deze vraag: begin met zakgeld geven wanneer je kind 6 jaar oud is. Want: ‘kinderen kunnen de verschillende munten herkennen vanaf ongeveer 6 jaar’, aldus het Nibud.[1] Onze zuiderburen geven hetzelfde advies: ‘Je kan er eigenlijk al mee beginnen vanaf het moment dat je kind leert rekenen op school. Dus vanaf 6 jaar,’ zo lezen we op Groeimee.be, een officiële website van de Vlaamse overheid.[2]
Je kind nog geen zakgeld geven wanneer hij 8 jaar oud is, zou laat zijn.
Ook sociologen, geldcoaches en anderen uit de (internationale) personal finance hoek menen dat rond die leeftijd kan worden gestart met zakgeld. Meer in het bijzonder worden veelal leeftijden die variëren van 4 à 5 jaar oud tot 6 à 7 jaar oud genoemd.[3] Dit lijkt dus zo een beetje de bandbreedte te zijn waarbinnen je zou kunnen beginnen met zakgeld.
Die bandbreedte blijkt dus vrij ruim te zijn.
Is je kind aan zakgeld toe?
Het lijkt daarom zinvol om ook te kijken in hoeverre je kind er aan toe is (geen onbekend advies in ouderland).
Het door de Australische overheid gesteunde Raising Children Network (RCN) bijvoorbeeld noemt dan ook juist géén ideale leeftijd om te beginnen met zakgeld, omdat hier geen ‘hard and fast rules’ voor zouden zijn. Ook volgens het Hongkongse Investor and Financial Education Council (IFEC) is er geen ‘fixed age’. In plaats daarvan noemen beide organisaties aanwijzingen die erop kunnen duiden dat je kind er mogelijk klaar voor is om zakgeld te managen (waarover straks meer).[4]
Anderen die wél een specifieke leeftijd adviseren, blijken eigenlijk veelal ook dit soort ‘inhoudelijke’ handvatten te geven (en die vervolgens dan te verbinden aan een bepaalde leeftijd).
Alles samengenomen komen we tot het volgende lijstje van (wellicht deels overlappende) signalen die er op kunnen duiden dat je kind mogelijk klaar is voor zakgeld:
Hoe weet je of jouw kind klaar is voor zakgeld?
- je kind kan de verschillende munten (en biljetten) herkennen
- je kind leert rekenen (op school) c.q. kan geld tellen
- je kind begint je te vragen waar geld vandaan komt
- je kind voelt de waarde van geld aan: hij beschouwt een munt niet als speelgoed maar als een ruilmiddel
- je kind begrijpt dat:
- geld nodig is om dingen te kopen
- het belangrijk is om geld te sparen, en niet alles uit te geven
- al zijn geld uitgeven betekent dat het op is (althans, tot het volgende zakgeldmoment)
Begin vroeg
De belangrijkste takeaway: begin vroeg met zakgeld.
Want ‘hoe vroeger je ermee begint, hoe meer het kind omgaan met geld in de vingers krijgt’, aldus de Gezinsbond, de grootste onafhankelijke gezinsvereniging van België.[5] Je kind zal immers tijd nodig hebben om te oefenen en te leren. En daar zal je kind later profijt van hebben: ‘kinderen die op jongere leeftijd bewust leren omgaan met geld, komen later minder in financiële problemen’, zo schrijft de Gezinsbond.[6]
Te laat beginnen met zakgeld wordt ook een veelgemaakte ‘zakgeld-fout’ genoemd.[7]
Maar wat is laat? Je kind van 8 jaar oud nog geen zakgeld geven, dat zou volgens ‘experts’ laat zijn.[8] En op dit punt valt in Nederland nog winst te behalen. In haar Kinderonderzoek 2018 schrijft het Nibud namelijk dat kinderen van 5 t/m 7 jaar minder vaak zakgeld krijgen dan in 2013. En dat is een ‘zorgelijke signaal’, aldus het Nibud.[9]
Vraag 2: hoeveel zakgeld geef je per leeftijd?
‘Hoeveel zakgeld geef ik dan?’, is nog zo een vraag waar menig ouder mee zit. Als we het zelf niet precies weten, dan spieken we vaak even bij anderen. Het is daarom erg handig dat het Nibud heeft onderzocht hoeveel zakgeld ouders (in Nederland) geven, per leeftijd.
Volgens het Nibud geeft het grootste deel van de ouders een bedrag binnen de bandbreedte van de bedragen hieronder:
Hoeveel zakgeld geven ouders per leeftijd?
basisschool- 5 jaar 0,50
- 6 jaar 1,- tot 1,40
- 7 jaar 1,- tot 2,-
- 8 jaar 1,- tot 2,-
- 9 jaar 1,10 tot 2,-
- 10 jaar 2,- tot 2,30
- 11 jaar 2,- tot 2,30
- 12 jaar 2,30 tot 3,-
Hoeveel zakgeld geven ouders per leeftijd?
middelbare school- 12 jaar 17,- tot 22,-
- 13 jaar 20,- tot 22,-
- 14 jaar 22,- tot 25,-
- 15 jaar 22,- tot 30,-
- 16 jaar 20,- tot 25,-
- 17 jaar 22,- tot 26,-
- 18 jaar 21,- tot 26,-
Bron: Zakgeld: hoeveel geef je?, Nibud.
Niet in steen gebeiteld
We plaatsen hier meteen een kanttekening bij: deze bedragen zijn niet in steen gebeiteld (integendeel!). Het Nibud wijst er uitdrukkelijk op dat de zakgeldbedragen géén adviesbedragen zijn.[11]
Je hoeft je dus niet te laten leiden door wat anderen doen (zoals wel vaker in het leven).
Als we toch willen vergelijken
Maar als we toch (uit nieuwsgierigheid) willen vergelijken, laten we dan meteen over de landsgrenzen heen kijken: geven wij Nederlanders onze kroost veel of juist weinig zakgeld, vergeleken met andere landen? ING zocht dat in 2014 uit.
Wat blijkt?
Nederland bungelt bijna onderaan: van de 12 (voornamelijk Europese) landen die zijn meegenomen in het onderzoek, geven alleen ouders in Tsjechië minder zakgeld. Ook ouders in bijvoorbeeld Roemenië en Polen geven meer zakgeld. En wie zijn het meest vrijgevig? Italiaanse ouders.[12]
Het bedrag is niet het belangrijkste
Maar hoeveel zakgeld je geeft, is zeker niet het belangrijkste.
In Canada wordt er bijvoorbeeld op gewezen dat het doel van zakgeld is om je kind te leren met omgaan met geld. Hoeveel je geeft, is minder belangrijk dan het doel.[13]
Teveel focus leggen op het zakgeldbedrag, dat zou een veelgemaakte fout zijn. Het gaat erom dat je kind met geld kan oefenen.
Ook volgens het Deutsches Jugendinstitut speelt de hoogte ‘geen doorslaggevende rol’.[14] Het gaat erom dat je zakgeld gebruikt als een ‘kans om te praten over geld en hoe je het managet’, aldus personal finance columnist Kimberly Palmer tegen financiële website Marketwatch. Teveel focus leggen op het bedrag, zou dan ook een veelgemaakte fout zijn.[15]
Gail Vaz-Oxlade, die ook wel ‘Canada’s favourite money guru’ wordt genoemd, geeft de volgende tip: geef je kind genoeg geld om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan, rekening houdend met de lessen die je je kind wilt leren.[16] Anderen adviseren ook: geef niet ‘zomaar’ meer zakgeld.[17] Verhoog wél het zakgeld elk jaar een beetje, zodat je kind kan blijven groeien en oefenen.[18]
Handvatten om het bedrag te bepalen
Hoe bepaal je dan concreet de hoogte van het zakgeld? 4 handvatten die vaak worden genoemd:
Hoe bepaal je hoeveel zakgeld je geeft?
Kijk naar:
- je eigen financiële situatie
- de leeftijd van je kind
- wat je andere kinderen krijgen
- wat je kind van het zakgeld moet betalen c.q. wat je verwacht dat je kind met het zakgeld gaat doen — bijvoorbeeld: (deels) sparen of doneren[19]
Vraag 3: hoe vaak geef je zakgeld?
Het korte antwoord: kinderen op de bassischool wekelijks, en vanaf de middelbare school maandelijks lijkt een goede richtlijn te zijn.
Deze aanpak is in lijn met het advies van het Nibud. Basisschoolkinderen kunnen volgens het Nibud namelijk nog niet zo ver vooruit kijken, zodat langer dan een week lastig is te overzien. Vanaf de middelbare school zou vervolgens een zakgeldbedrag per maand of zelfs per kwartaal kunnen.[20]
In vergelijkbare zin adviseert Budgetberatung Schweiz om jonge kinderen wekelijks zakgeld te geven, en kinderen vanaf 10 jaar (dus iets jonger dan het advies van het Nibud) maandelijks.[21]
Anderen verbinden de frequentie niet aan de leeftijd en noemen slechts enkele opties waar ouders voor zouden kunnen kiezen. Bijvoorbeeld: dagelijks, wekelijks, tweewekelijks of maandelijks.[22] Het advies van zakgeld per kwartaal van het Nibud lijkt minder vaak voor te komen.
Wees consequent
Het belangrijkste is dat je consequent bent: ‘geef steeds hetzelfde bedrag op een vast tijdstip’, aldus het Nibud. Zo leert je kind namelijk om te gaan met een bepaald budget.[23]
In Duitsland wordt hetzelfde geadviseerd. Daaraan wordt toegevoegd: zorg ervoor dat je kind niet steeds om zijn zakgeld hoeft te vragen. Concreet zou je bijvoorbeeld kunnen afspreken dat je kind steeds de eerste dag van de week of de maand zakgeld krijgt.[24]
Geef zakgeld steeds op een vast tijdstip. Zaterdag blijkt een populaire zakgelddag te zijn, maar zondag is zeker het overwegen waard
Volgens pedagoge Marijke Bisschop is zondag een mooie dag om zakgeld te geven. Waarom? Omdat veel winkels dan gesloten zijn. Je kind zou daardoor gedwongen worden om langer na te denken over zijn bestedingen.[25]
Wat doen ouders in de praktijk? Volgens zakgeldapp RoosterMoney is in het VK, de VS én Australië zaterdag de populairste zakgelddag.[26]
[1] Financiële opvoedwijzer (infographic), Nibud (2019); Zakgeld: hoeveel geef je?, Nibud.
[2] Zakgeld, Groeimee.be, EXPOO.
[3] Zie bijvoorbeeld: Petra De Rouck, Vanaf wanneer zakgeld geven aan uw kind?, De Tijd, Mediafin nv, 22/3/2016; Allowances: When and How Much?, Kiplinger, The Kiplinger Washington Editors, 6/1/2015; Catey Hill, 5 mistakes parents make when giving kids an allowance, MarketWatch, Inc., 1/10/2019.
[4] Pocket money: children and teenagers, Raising Children Network (Australia) Limited, 21/10/2020; How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council.
[5] Elke De Pourcq, Hoeveel zakgeld geef je aan een kind jonger dan 12 jaar?, Goedgezind.be by Gezinsbond, 12/10/2020.
[6] “Zakgeld? Leergeld…”, Gezinskrant De Bond, februari 2018.
[7] ZIe bijvoorbeeld: 5 common mistakes about pocket money, Investor and Financial Education Council, 16/10/2019.
[8] Catey Hill, 5 mistakes parents make when giving kids an allowance, MarketWatch, Inc., 1/10/2019.
[9] Annette Groen en Dörthe Kunkel, Nibud Kinderonderzoek 2018. Onderzoek naar basisschoolkinderen en hun geldzaken, Nibud (2019), p. 10.
[10] Zakgeld: hoeveel geef je?, Nibud.
[11] De Zakgeldgids. Zakgeldtips voor ouders met kinderen van 6 tot 14 jaar., Nibud (2019), p. 9.
[12]Learning young: Does getting pocket money teach savings habits for life?, ING International Survey, september 2014, p. 4.
[13] Giving children an allowance, Financial Consumer Agency of Canada, Canada.ca, 16/11/2017.
[14] Taschengeld, Deutsches Jugendinstitut e.V.
[15] Catey Hill, 5 mistakes parents make when giving kids an allowance, MarketWatch, Inc., 1/10/2019.
[16] Allowance: Tips on Giving Children Allowance, Money Coaches Canada.
[17] How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council.
[18] Alex Apatoff, When Should I Give My Kids an Allowance – and How Should They Earn it?, People, Meredith Corporation, 3/6/2019.
[19] Zie bijvoorbeeld De Zakgeldgids. Zakgeldtips voor ouders met kinderen van 6 tot 14 jaar., Nibud (2019), p. 9.; How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council; Pocket money: children and teenagers, Raising Children Network (Australia) Limited, 21/10/2020.
[20] De Zakgeldgids. Zakgeldtips voor ouders met kinderen van 6 tot 14 jaar., Nibud (2019), p. 5.
[21] Ursula Grimm, Taschengeld für Kinder, Jugendliche und Erwachsene, Budgetberatung Schweiz (2013), p.2.
[22] Zie bijvoorbeeld: How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council; Pocket money: children and teenagers, Raising Children Network (Australia) Limited, 21/10/2020.
[23] Zakgeld: hoeveel geef je?, Nibud; De Zakgeldgids. Zakgeldtips voor ouders met kinderen van 6 tot 14 jaar., Nibud (2019), p. 9.
[24] How much pocket money and when? A guide for parents, Investor and Financial Education Council; Alexandra Langmeyer en Ursula Winklhofer, Taschengeld und Gelderziehung. Eine Expertise zum Thema Kinder und ihr Umgang mit Geld mit aktualisierten Empfehlungen zum Taschengeld (München: Deutsches Jugendinstitut e.V., 2014), p. 48.
[25] Marijke Bisschop, Zakgeld: 7 do’s en don’ts, Yongo, 16/9/2019.
[26] The Pocket Money Index – UK, RoosterMoney; The Kids Allowance Report, RoosterMoney; The Pocket Money Index – Australia, RoosterMoney.
