Voor straf geen zakgeld of zakgeld alleen geven bij een goed rapport: wel of niet doen?
‘Niet doen,’ zeggen het Nibud en andere terzake deskundigen.
Maar wanneer je voor de honderdste keer tegen je dochter hebt gezegd: ‘Ruim je kamer op!’, begint de frustratie wel heel erg groot te worden. Het lijkt soms wel alsof je tegen een muur praat. Of eigenlijk niet, want een muur zou geen grote mond teruggeven.
Wat vind jij: wel of niet ok?
- Zakgeld inhouden vanwege een slecht cijfer?
- Zakgeld koppelen aan goed gedrag?
- Een uitgevoerd klusje belonen met een extra zakcentje?
- Zakgeld inhouden als je kind iets stuk heeft gemaakt?
Zakgeld inhouden om je woorden kracht bij te zetten, klinkt dan wel heel aanlokkelijk.
Waarom is dat dan toch geen goed idee?
Géén middel om te straffen of te belonen
Omdat je volgens het Nibud zakgeld niet moet gebruiken als ‘middel om te straffen of te belonen.’ ‘Je kind moet op dit geld kunnen rekenen omdat het hier ook zijn uitgaven op leert plannen’, aldus het Nibud.
Daarom hoeven er dus ook ‘geen klusjes of ‘goed gedrag’ tegenover te staan.’[1]
Zorg ervoor dat zakgeld positief en consistent is, en dat je kind erop kan rekenen
Het Nibud staat hier niet alleen in. Ook het Deutsches Jugendinstitut en het Budgetberatung Schweiz bijvoorbeeld raden uitdrukkelijk af om zakgeld te koppelen aan het gedrag van je kind of schoolprestaties.[2]
Financial planner Liz Frazier deelt dit standpunt: ‘The big thing with allowance is you want to make sure that it’s always positive, consistent and dependable.’ Geen zakgeld krijgen vanwege bijvoorbeeld een slecht cijfer, zou als straf voelen.[3]
Toch is er ook een grijs gebied
Maar wat nu als je kind bijvoorbeeld iets stuk heeft gemaakt?
Je zal niet de eerste ouder zijn die dan op het idee komt om in dat geval een tijdje (een deel) van het zakgeld in te houden om dat te betalen. En daar valt best wat voor te zeggen. Misschien vind je het belangrijk om je kind te leren dat hij verantwoordelijkheid moet nemen. En je zou ook kunnen zeggen dat dit zakgeld inhouden in dit geval niet bedoeld is als straf.
Dit voorbeeld hebben we niet uit onze mouw geschud: het komt uit een de koker van Parenting SA, een programma van de Zuid-Australische overheid. Parenting SA vindt dat het soms ‘ok’ kan zijn om zakgeld in te houden, en geeft daarbij dit voorbeeld. Maar tegelijkertijd waarschuwt het dat zakgeld inhouden wrevel kan wekken of moeilijkheden met vriendjes kan veroorzaken.[4]
Een extra zakcentje
Hoewel zakgeld inhouden bij wijze van straf dus wordt afgeraden, zijn er kennelijk situaties denkbaar waarin zakgeld inhouden wél redelijk wordt gevonden.
Zo belonen veel ouders een goed rapport met een zakcentje.
Zit je dan ‘safe’, zolang je dat als extraatje geeft, buiten het reguliere zakgeld?
Immers, een financieel deskundige van het Nibud heeft ooit hierover tegen Nu.nl uitdrukkelijk gezegd: ‘Zakgeld moet je nooit gebruiken als middel om te belonen of straffen (…). Een extraatje als beloning voor een goed rapport of voor een uitgevoerd klusje kan natuurlijk wel.’[5]
Maar ook dit blijkt een controversieel punt te zijn.
Geld niet de enige mogelijke beloning
Volgens de Gezinsbond, de grootste onafhankelijke gezinsvereniging van België, mag je een goede prestatie best belonen: ‘er is een inspanning geleverd, er is resultaat… dat mag gevierd worden’. Het voordeel is dat de beloning het gedrag kan versterken.
Geld is niet de enige mogelijke beloning. Waarom niet langer laten opblijven of een grote knuffel geven?
Maar de Gezinsbond wijst ook op mogelijke risico’s: je kind gaat bijvoorbeeld om verkeerde redenen leren. Daarnaast is het nog maar de vraag of geldelijke beloningen op de lange termijn ‘werken’. Klinisch psychologe Emily Edlynn schrijft op Parents.com: ‘most evidence shows that cash rewards might work in the short-term, but the benefits don’t last.’
Bovendien is geld niet de enige mogelijke beloning. Je zou je kind bijvoorbeeld ook langer kunnen laten opblijven of een grote knuffel kunnen geven. Dit soort niet-materiële beloningen zouden volgens de Gezinsbond de voorkeur hebben. Ook Edlynn meent dat voor de meeste kinderen een ervaring zoals een uitje ‘more memorable and meaningful’ is dan speelgoed.
Focus op de inzet
Als je toch liever een zakcentje zou willen geven, dan raadt de Gezinsbond aan een spaarrekening te overwegen, ‘waarbij kan gespaard worden voor een groter geheel, zoals een smartphone of een festivalticket.’
Een grotere focus op de inzet (in plaats van het resultaat) zou verband houden met meer uithoudingsvermogen en zelfvertrouwen
Let er dan wel op dat je daarbij niet (alleen) het resultaat beloont, maar (ook) de inzet. Volgens Edlynn blijkt uit steeds meer onderzoek dat een grotere focus op de inzet (in plaats van het resultaat) verband houdt met meer uithoudingsvermogen en zelfvertrouwen. En beloof niks vooraf: dit zou volgens de Gezinsbond namelijk de motivatie aantasten.[6]
[1] De Zakgeldgids. Zakgeldtips voor ouders met kinderen van 6 tot 14 jaar., Nibud (2019), p. 5.
[2] Alexandra Langmeyer en Ursula Winklhofer, Taschengeld und Gelderziehung. Eine Expertise zum Thema Kinder und ihr Umgang mit Geld mit aktualisierten Empfehlungen zum Taschengeld (München: Deutsches Jugendinstitut e.V., 2014), p. 48; Ursula Grimm, Taschengeld für Kinder, Jugendliche und Erwachsene, Budgetberatung Schweiz (2013), p.2.
[3] Alex Apatoff, When Should I Give My Kids an Allowance – and How Should They Earn it?, People, Meredith Corporation, 3/6/2019.
[4] Pocket money – Parent Easy Guide, Parenting SA, DHS.
[5] Dit moet je wel/niet doen als je je kind zakgeld geeft, Nu.nl, DPG Media Digital B.V., 8/1/2019.
[6] Elke De Pourcq, Wat is een goede beloning voor een goed rapport?, Goedgezind.be by Gezinsbond, 3/6/2019; Emily Edlynn, Ph.D., Is It OK to Reward Kids With Money or Toys for Their Good Grades?, Parents.com, Meredith Corporation, 11/3/2020.
